Baza NIP to w polskim porządku prawnym bardzo ważny rejestr. Wbrew opinii wielu osób, nie znajdziemy tam tylko i wyłącznie danych o firmach. Jak powstała baza NIP? Dlaczego warto zapoznać się ze zgromadzonymi tam informacjami? Sprawdźmy!
Co musisz wiedzieć o Numerze Identyfikacji Podatkowej?
To jeden z pierwszych, tworzonych od zera, zbiorów o charakterze publicznym, który powstał po upadku Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Na początku funkcjonowania zbioru jego właściwość określała ustawa o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników z 13 października 1995 roku.
Ustawodawca zdecydował się uruchomić bazę NIP nieco później, bo w styczniu 1996 roku. Dlaczego? Można jedynie podejrzewać, że było to związane z nastaniem nowego roku fiskalnego. Gdyby tak wielka rewolucja była wdrażana w trzecim lub czwartym kwartale roku, groziłoby to sporym chaosem — zarówno po stronie aparatu państwowego, jak i zwykłych obywateli.
Osoby, które były aktywne na rynku pracy między 1996 a 2012 rokiem, zapewne doskonale pamiętają numer NIP. Bez względu na to, czy pracowały na etacie, czy rozwijały własny biznes. W tych latach Numer Identyfikacji Podatkowej był obowiązkowo przypisywany do wszystkich aktywnych zawodowo Polaków.
Podawało się go m.in. w dziale kadr, a także na wybranych dokumentach urzędowych, czy w corocznym zeznaniu podatkowym. Bez wątpienia, ustawodawca postawił sobie za cel zadanie bardzo ambitne — stworzenie ogromnego rejestru, który obejmowałby różne grupy zawodowe. Niestety, ale nie wszystko poszło zgodnie z planem. Dlaczego?
Dziś wiemy już, że sporym wyzwaniem — zarówno dla obywateli, jak i urzędów państwowych — był sam identyfikator. Zdecydowano się na stworzenie 10-cyfrowego numeru, zarówno dla firm, jak i dla osób zatrudnionych na etacie, gdzie jedyną różnicą było rozmieszczenie myślników.
Przedsiębiorcy korzystali z zapisu w formie 000-00-00-000, a osoby fizyczne zapisywały NIP jako 000-000-00-00. Jedyna różnica dotyczyła rozmieszczenia myślników. To właśnie przysłowiowa pięta achillesowa całego rozwiązania. Nie pomogły nawet dedykowane blankiety, które były dostępne na poczcie czy w bankach.
Sporo osób albo nie nanosiło myślników wcale, albo nanosiły je w sposób nieprawidłowy. To wszystko działo się w czasach, kiedy stopień informatyzacji urzędów był o wiele niższy, niż obecnie. Niewłaściwie zapisywany NIP przedłużał więc bieg spraw formalnych.
Na zmianę zdecydowano się dopiero w 2012 roku. Kluczowym aktem prawnym, który na nowo zdefiniował tę bazę, była Ustawa o NIP. To właśnie wtedy wprowadzono wiele świetnych rozwiązań, które obowiązują do dziś. To właśnie ten akt prawny pośrednio przyczynił się do „uwolnienia zbioru” i nadania mu statusu publicznego, dzięki czemu dziś każdy z nas może skorzystać z wyszukiwarki NIP, na przykład z tej strony: https://aleo.com/pl/funkcje/baza-firm/wyszukiwarka-nip.
Jakie informacje są gromadzone w bazie NIP?
Znajdziemy tam wiele użytecznych danych, które mogą pomóc nam szybko ustalić m.in. adres czy telefon wybranego podmiotu gospodarczego. Korzystając z bazy firm ALEO.com, można też zapoznać się z kodami PKD (Polskiej Klasyfikacji Działalności), dzięki czemu od razu dowiemy się, czym zajmuje się dana firma.
NIP ma też spore znaczenie w biznesie. Z jego pomogą, wygenerujemy, a następnie sprawdzimy numer mikrorachunku podatkowego czy status działalności na Białej Liście Płatników VAT, gdzie można z kolei ustalić oficjalny numer rachunku bankowego firmy.
Świetnym rozwiązaniem, dzięki któremu szybko sprawdzimy informacje o spółkach, będzie też tryb analizowania powiązań finansowych między osobami wchodzącymi w skład zarządu. Nasi zagraniczni kontrahenci, po wpisaniu Numeru Identyfikacji Podatkowej w bazę VIES, będą mogli sprawdzić, czy jesteśmy aktywnym płatnikiem VAT-u.
Czy każda firma musi mieć NIP?
Tak, praktycznie każda działalność musi wyrobić Numer Identyfikacji Podatkowej. Wyjątkiem, który pośrednio potwierdza tę regułę, jest tzw. firma na próbę (działalność nierejestrowa), która jednak nie jest zbyt popularną formą samozatrudnienia, na co wpływa bardzo duża ilość ograniczeń, jakie narzucił rząd.
NIP-em muszą posługiwać się nie tylko firmy. Jest też obowiązkowy dla fundacji, stowarzyszeń rejestrowych, instytucji bankowych czy inkasentów podatkowych. Korzystają też z niego półprofesjonalne kluby sportowe, które np. chcą ubiegać się o dofinansowanie ze środków krajowych lub zewnętrznych.
